Y học không gian (Space Medicine)
Vũ trụ là môi trường sống vô cùng khắc nghiệt đối với con người, đặc trưng bởi ba yếu tố chính: môi trường vi trọng lực, môi trường bức xạ vũ trụ và môi trường sinh hoạt khép kín. Chẳng hạn, tại Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), lực hấp dẫn 1G như trên Trái Đất gần như không còn tác động lên cơ thể, dẫn đến hiện tượng suy giảm khối lượng xương và teo cơ ở các phi hành gia.
Bên cạnh đó, Trái Đất được tầng khí quyển bảo vệ khỏi phần lớn bức xạ vũ trụ, trong khi ở ngoài không gian, các phi hành gia phải tiếp xúc trực tiếp với lượng bức xạ rất lớn. Chỉ trong một ngày làm việc trên ISS, họ có thể phải chịu mức bức xạ tương đương với khoảng sáu tháng sinh sống trên mặt đất.
Không chỉ vậy, con người trong vũ trụ còn phải sống trong không gian chật hẹp, kín đáo và chịu nhiều hạn chế, đồng thời sinh hoạt chung với những người đến từ các nền văn hóa khác nhau. Điều này dễ gây ra căng thẳng về mặt tâm lý và tinh thần.
Chính những điều kiện đặc biệt này khiến môi trường vũ trụ tạo ra nhiều biến đổi cả về thể chất lẫn tâm lý đối với con người. Vì vậy, để đảm bảo con người có thể sinh sống và làm việc an toàn ngoài không gian, vẫn còn rất nhiều thách thức về mặt y học cần được giải quyết. Ngành khoa học nghiên cứu tác động của môi trường vũ trụ đến sức khỏe con người, làm rõ các cơ chế ảnh hưởng và đề xuất những biện pháp phòng ngừa, khắc phục được gọi là Y học không gian.
Mục tiêu của y học không gian là hạn chế tối đa những ảnh hưởng tiêu cực của môi trường vũ trụ, đồng thời duy trì và nâng cao sức khỏe cũng như thể lực cho con người khi ở ngoài Trái Đất. Những kiến thức và công nghệ được tích lũy trong quá trình chăm sóc sức khỏe cho các phi hành gia không chỉ phục vụ cho hoạt động khám phá vũ trụ, mà còn mang lại nhiều giá trị thiết thực cho y học và đời sống con người trên Trái Đất.
